Zawsze bliskie mi było całościowe, holistyczne podejście do pracy z pacjentem w ogóle, a szczególnie zaś w przypadku gdy staje się nim małe dziecko. Stąd także moje zainteresowanie tematem Integracji sensorycznej i jej roli w tymże podejściu.
Integracja sensoryczna to wg A. Jean Ayres (twórczyni teorii integracji sensorycznej) proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące zarówno z ciała jak i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do powstania odpowiednich reakcji i celowego działania. Bodźce ze strony zmysłu równowagi, dotyku i propriocepcji (czucie głębokie) płynące do naszego mózgu niosą niezliczone ilości informacji. Mózg dokonuje swoistej „obróbki” tych informacji. Lokalizuje, rozpoznaje, segreguje, interpretuje, łączy ze sobą i wcześniej nabytymi doświadczeniami. Wyniki ze swojej intensywnej pracy wysyła do kory mózgowej. Proces ten staje się podstawą do naszego celowego działania – tzw. praksji. Za pośrednictwem narządów zmysłowych oraz odpowiednich dróg nerwowych mózg otrzymuje wszelkie informacje dotyczące stanu środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu.
Prościej ujmując – uczymy się poprzez zmysły i bez informacji docierających do naszego sytemu nerwowego nie byłoby uczenia się ani rozwoju. ? Zatem wniosek jest prosty – zmysły i integracja docierających z nich wrażeń to baza dla prawidłowego, harmonijnego rozwoju człowieka.
Niedobór lub brak dopływu, wszelkie „zakłócenia” powstałe na tej drodze, zaburzają tworzenie się prawidłowej integracji sensorycznej. U wielu dzieci niektóre zachowania, nieadekwatne reakcje w określonej sytuacji, brak umiejętności samoregulacji czy trudności szkolne u starszych, mogą być spowodowane właśnie zaburzeniami w integracji sensorycznej. Nierówne tempo rozwoju w zakresie pojawiania się kolejnych umiejętności może wskazywać na obniżony proces integracji zmysłów. Warto zaznaczyć, że deficyty integracji sensorycznej mają zazwyczaj negatywny wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dziecka.
W terapii Integracji sensorycznej zajmujemy się trzema podstawowymi, najwcześniej rozwijającymi się zmysłami: układem przedsionkowym (zmysłem równowagi), dotykiem i propriocepcją (czuciem głębokim mięśni, ścięgien i stawów).
Te podstawowe systemy zmysłowe warunkują prawidłowy rozwój już w okresie płodowym i niemowlęcym. Wpływają ponadto na integrację odruchów pierwotnych. W tej przestrzeni rozwoju także powinno dojść do zintegrowania.
Objawy mogące świadczyć o nieprawidłowym przetwarzaniu bodźców zmysłowych to np. kłopoty z koordynacją i równowagą, nadruchliwość i problemy z koncentracją uwagi, lęk przed oderwaniem nóg od podłoża, nadmierna męczliwość, brak umiejętności naśladowania ruchów, nienaturalnie silne domaganie się czynności i zabaw związanych z obracaniem się, huśtaniem, podskakiwaniem (podwrażliwość, podreaktywność jednego i/lub kilku układów zmysłów) lub unikanie takich doznań (nadwrażliwość, nadreaktywność jednego i/lub kilku układów zmysłów)
Na każdym etapie rozwoju można wesprzeć dziecko, jeśli zauważamy jakąś trudność, a kiedy nie jesteśmy czegoś pewni warto zasięgnąć porady specjalisty. Często pomocna może okazać się konsultacja, rozmowa, wdrożenie pewnych strategii w codziennym życiu.
Idąc za myślą twórczyni teorii SI J. Ayres można stwierdzić:
„Myśląc, że dziecko wyrośnie ze swego problemu, pozbawiamy je możliwości skorzystania z fachowej pomocy w momencie, w którym przyniosłaby ona najlepsze efekty”.
SI J. Ayres
Zatem akcja – integracja! Do dzieła ?
Poniższe karty to zestaw 8 kolorowych stóp oraz 8 kolorowych dłoni mających na celu poprawę równowagi i koordynacji ruchowej malucha. Ćwicz z dzieckiem układając je na podłodze, w ogrodzie, tworząc tory przeszkód.
Ćwiczenia z wykorzystaniem kolorowych stopek i dłoni pomogą dzieciom rozwijać motorykę, równowagę, koordynację, jak również nauczą świadomości przestrzennej.
To jak? Do dzieła!